Wat hebben we bereikt en wat hebben we daarvoor gedaan?

5.1. Economie en werkgelegenheid

Beleidsdoel Innovatie bedrijven

Beleidsdoel Innovatie bedrijven

Versterken en stimuleren van bedrijven via innovatie en vergroening

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Aantal (niet specifiek groene) banen, wo/hbo/mbo (RIG/IenD/GO)	287	97	139,5	68 ¹⁾	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Bedrag aan uitgelokte investeringen (RIG/SITI/IenD)	€ 167 mln.	€ 45,3 mln.	€ 25,9 mln.	69,9 mln ²⁾	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Aantal ondersteunde bedrijven aan regelingen (RIG/SITI/IenD/GO, excl. export)	78	76	81	12 ³⁾	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.

RIG (Regionale Investeringssteun Groningen) is in 2021 beëindigd. (Dit zorgt voor een lager investeringsvolume in 2022 en 2023.) Met ingang van 2023 is Groninger Ondernemersregeling (GO) niet meer van toepassing. De Subsidie Investeren in Toekomstbestendige Industrie (SITI) en de Subsidieregeling Demonstraties in Chemport Europe zijn toegevoegd met ingang van 2023. Voor IenD-5 kunnen aanvragen worden ingediend van 1 maart 2023 tot 1 maart 2025. Voor de regeling is € 2 miljoen beschikbaar gesteld, waarvan € 1 miljoen specifiek voor het aardbevingsgebied.

IenD: 46, SITI: 22;
IenD: € 2,9 miljoen, SITI: € 67 miljoen;
IenD: 10, SITI: 2.

N.B. In deze tabel zijn de indicatoren en streefwaarden opgenomen zoals aangegeven in Uitvoeringsprogramma Groningen@Work 2020-2023 . Omdat nu nog niet bekend is welke indicatoren na 2024 worden gehanteerd, vullen wij de streefwaarden in met 'nader te bepalen.
In de Economische Visie 2035 (door PS vastgesteld op 17 juli 2024) zijn drie nieuwe maatschappelijke doelen vastgesteld rondom (1) verdienvermogen, (2) circulaire economie en (3) arbeidsmarkt en vestigingsklimaat. Deze doelen werken we inclusief indicatoren nader uit in een Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en een Uitvoeringsprogramma 2025.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
BREDE ECONOMISCHE VISIE Nieuw programma Arbeidsmarkt & Economie (waaronder chemische sector)
Opstellen en vaststellen nieuw programma Economie en Arbeidsmarkt en Uitvoeringsprogramma 2024 tot en met 2027, waar we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen. We blijven inzetten op het toekomstbestendig maken van bedrijven met de nadruk op verduurzaming en vergroening van de (proces)industrie, digitalisering van het mkb en zorg dragen voor een goede aansluiting onderwijs/arbeidsmarkt.	oranje	De Economische Visie 2035 is op 17 juli 2024 door uw Staten vastgesteld. In de Economische Visie 2035 beschrijven we de ambitie om de brede welvaart te versterken op strategisch niveau en in samenhang met de Omgevingsvisie en de Leefbaarheidsvisie. Op basis van de Economische Visie zijn wij gestart met het opstellen van het nieuwe beleidsprogramma Economie.
Wij streven ernaar het nieuwe programma in het voorjaar 2024 gereed te hebben. Aan de hand van het nieuwe programma zullen we de prestaties voor 2024 bepalen.
Afhankelijkheden bij uitvoering: Invloeden van buitenaf zoals de economische gevolgen van de energiecrisis voor de industrie, oorlog in Oekraïne, internationale handelsconflicten en afhankelijkheden van noordelijke bedrijfsvestigingen ten opzichte van hoofdkantoren die elders gevestigd zijn.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
Uitvoeren Just Transition Fund.	groen	Het JTF-programma is eind 2022 goedgekeurd door de Europese Commissie. Het programmabudget bestaat uit € 317 miljoen JTF. Daarnaast is nog € 25 miljoen financiering van het ministerie van EZK beschikbaar. In 2023 is een vliegende start gemaakt met de uitvoering van het programma. Het programma komt tot uitvoering door subsidie-openstellingen gericht op investerings-, innovatie en arbeidsmarkt (inclusief campusontwikkeling) projecten. Er staat voor ruim € 300 miljoen open aan openstellingen. Eind 2024 is in totaal ruim € 225 miljoen aan projecten positief beoordeeld. Groningen-Emmen is één van de zes Nederlandse regio's. Nederland scoort binnen de EU het beste qua snelheid van uitvoering.
Verder vormgeven van de Suikeragenda.	groen	Als vervolg op de Suikeragenda zijn twee potentiële waardeketens (suikerwier en houtsnippers) onderzocht. Dit onderzoek (en de Suikeragenda) is vervolgens benut als bouwsteen voor de nieuwe strategie van Chemport en wordt hiermee onderdeel van een integrale aanpak rondom biogrondstoffen.

Prestatie

Voort-gang

Toelichting

Uitvoeren Just Transition Fund.

groen

Het JTF-programma is eind 2022 goedgekeurd door de Europese Commissie. Het programmabudget bestaat uit € 317 miljoen JTF. Daarnaast is nog € 25 miljoen financiering van het ministerie van EZK beschikbaar. In 2023 is een vliegende start gemaakt met de uitvoering van het programma. Het programma komt tot uitvoering door subsidie-openstellingen gericht op investerings-, innovatie en arbeidsmarkt (inclusief campusontwikkeling) projecten. Er staat voor ruim € 300 miljoen open aan openstellingen.

Eind 2024 is in totaal ruim € 225 miljoen aan projecten positief beoordeeld. Groningen-Emmen is één van de zes Nederlandse regio's. Nederland scoort binnen de EU het beste qua snelheid van uitvoering.

Verder vormgeven van de Suikeragenda.

groen

Als vervolg op de Suikeragenda zijn twee potentiële waardeketens (suikerwier en houtsnippers) onderzocht. Dit onderzoek (en de Suikeragenda) is vervolgens benut als bouwsteen voor de nieuwe strategie van Chemport en wordt hiermee onderdeel van een integrale aanpak rondom biogrondstoffen.

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
N.v.t.

Beleidsdoel Arbeidsmarkt

Beleidsdoel Arbeidsmarkt

Verbeteren van de balans arbeidsmarkt en bevorderen van participatie

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
% bruto arbeidsparticipatie (werkgelegenheid) t.o.v. de totale beroepsbevolking in de leeftijd van 15-75 jaar (CBS-definitie) ¹⁾ Landelijke waarde	71,8% 73,5%	73,3% 74,8%	73,5% 75,8%	74,3% 76,0%	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.
Eigen indicatoren
Jaarlijkse groei werkgelegenheid Groningen (GR) t.o.v. Nederland (NL) ²⁾	GR: 2,2% NL: 1,7%	GR: 3,6% NL: 3,9%	GR: 1,4% NL: 1,6%	GR: n.n.b. NL: n.n.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Regionale component in de werkloosheid (verschil nationale en Groninger werkloosheid, bron: CBS)	0,7%	0,5%	0,4%	0,5%	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.

Bron realisatie: LISA/CBS.
Bron realisatie: CBS. Het jaar 2022 en 2023 zijn voorlopige cijfers. In december 2025 komen ( nieuwe ) cijfers beschikbaar over de verslagjaren 2022, 2023 en 2024.

N.B. In deze tabel zijn de indicatoren en streefwaarden opgenomen zoals aangegeven in Uitvoeringsprogramma Groningen@Work 2020-2023 .. Omdat nu nog niet bekend is welke indicatoren na 2024 worden gehanteerd, vullen wij de streefwaarden in met 'nader te bepalen'.
In de Economische Visie 2035 (door PS vastgesteld op 17 juli 2024) zijn 3 nieuwe maatschappelijke doelen vastgesteld rondom (1) verdienvermogen, (2) circulaire economie en (3) arbeidsmarkt & vestigingsklimaat. Deze doelen werken we inclusief indicatoren nader uit in een Beleidsprogramma Economie 2025 tot en met 2028 en een Uitvoeringsplan 2025.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
Nieuw programma Arbeidsmarkt & Economie (waaronder Human Capital Agenda)
Opstellen en vaststellen nieuw programma Economie en Arbeidsmarkt en Uitvoeringsprogramma 2024 tot en met 2027, waar we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen. We blijven inzetten op het toekomstbestendig maken van bedrijven met de nadruk op verduurzaming en vergroening van de (proces)industrie, digitalisering van het mkb en zorg dragen voor een goede aansluiting onderwijs/arbeidsmarkt.	oranje	De Economische Visie 2035 is op 17 juli 2024 door uw Staten vastgesteld. In de Economische Visie 2035 beschrijven we de ambitie om de brede welvaart te versterken op strategisch niveau en in samenhang met de Omgevingsvisie en de Leefbaarheidsvisie. Op basis van de Economische Visie zijn wij gestart met het opstellen van het nieuwe beleidsprogramma Economie.
Wij streven ernaar het nieuwe programma in het voorjaar 2024 gereed te hebben. Aan de hand van het nieuwe programma zullen we de prestaties voor 2024 bepalen.
Afhankelijkheden bij uitvoering: We werken bij de uitvoering van de actielijnen samen met andere partijen, waaronder Werk in Zicht, het samenwerkingsverband van gemeenten, UWV en SW-bedrijven. De provinciale rol verschilt per activiteit (onder andere faciliterend, verbindend, initiërend).

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
N.v.t.

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
N.v.t.

Beleidsdoel Vestigingsklimaat

Beleidsdoel Vestigingsklimaat

Vergroten van de aantrekkelijkheid voor bedrijven, instellingen en werknemers

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
Groei bruto regionaal product (BRP), inclusief aardgas ¹⁾ Landelijke waarde	4,8% 6,3%	2,1% 5,0%	-11,1% 0,1%	n.n.b. n.n.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.	n.t.b. n.t.b.
Eigen indicatoren
Aantal startende bedrijven ²⁾	6.773	6.912	7.567	5.181	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.
Groei bruto regionaal product (BRP), exclusief aardgas ³⁾	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.	n.t.b.

Bron: CBS. De realisatiecijfers 2021 en 2022 zijn geactualiseerd en nu definitief. De realisatiecijfers 20 23 zijn voorlopig. In april 2025 volgen de cijfers over 2024 .
Bron: KvK Bedrijvendynamiek. Realisatie 2024 betreft de cijfers tot en met het derde kwartaal 2024.
Realisatiegegevens zijn met ingang van 2020 niet meer beschikbaar. Vanwege geheimhouding van aardgasopbrengsten is het niet (meer) mogelijk een onderscheid te maken tussen export inclusief en exclusief de handel in aardgas.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
Nieuw programma Arbeidsmarkt & Economie (waaronder digitale sector)
Opstellen en vaststellen nieuw programma Economie en Arbeidsmarkt en Uitvoeringsprogramma 2024 tot en met 2027, waar we verbindingen leggen met andere beleidsterreinen. We blijven inzetten op het toekomstbestendig maken van bedrijven met de nadruk op verduurzaming en vergroening van de (proces)industrie, digitalisering van het mkb en zorg dragen voor een goede aansluiting onderwijs/arbeidsmarkt.	oranje	De Economische Visie 2035 is op 17 juli 2024 door uw Staten vastgesteld. In de Economische Visie 2035 beschrijven we de ambitie om de brede welvaart te versterken op strategisch niveau en in samenhang met de Omgevingsvisie en de Leefbaarheidsvisie. Op basis van de Economische Visie zijn wij gestart met het opstellen van het nieuwe beleidsprogramma Economie.
Wij streven ernaar het nieuwe programma in het voorjaar 2024 gereed te hebben. Aan de hand van het nieuwe programma zullen we de prestaties voor 2024 bepalen.
Afhankelijkheden: Invloeden van buitenaf zoals de economische gevolgen van de energiecrisis voor de industrie, oorlog in Oekraïne, internationale handelsconflicten en afhankelijkheden van noordelijke bedrijfsvestigingen ten opzichte van hoofdkantoren die elders gevestigd zijn.
Acquisitie: Vergroten aantrekkelijkheid voor bedrijven, instellingen en werknemers
Uitvoering herziene acquisitieaanpak voor de komende vijf jaar, met duidelijke doelen en onderlinge rolverdeling tussen provincie, GSP en NOM op het gebied van acquisitie.	groen	De STEC-groep heeft in april 2024 haar conceptrapportage over de acquisitieaanpak opgeleverd. Hierin is uitgewerkt voor welke sectoren het noodzakelijk is om acquisitie te plegen. De meest kansrijke sectoren die uit het onderzoek naar voren gekomen zijn: batterijtechnologie, offshore wind, energie-infrastructuur en waterstof en groene chemie (BOEG-sectoren). Dit is eveneens verwerkt in de acquisitie aanpak van de NOM en GSP.
	oranje	Verder zijn er met diverse grote buitenlandse ondernemingen gesprekken gevoerd over mogelijke vestiging in onze provincie. Door de zeer agressieve/concurrerende industriepolitiek die in Duitsland en Frankrijk wordt gevoerd helaas tot nu toe zonder succes.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
N.v.t.

Bijdrage Verbonden partijen aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
Groningen Seaports (GSP)
Vervullen van de publieke taken in verband met het nautisch beheer, de scheepvaart, de havens en de vaarwegen in het beheergebied;	groen	Het vervullen van de publieke taken loopt en is een continue activiteit.
Bevorderen van de verdere ontwikkeling en het gebruik van de havens en de daarbij behorende industrieterreinen gelegen in de gemeenten Delfzijl en van de Eemshaven en de daarbij behorende industrieterreinen gelegen in de gemeente Eemsmond.	groen	Groningen Seaports is actief in het bevorderen van de verhuur of verkoop van kavels aan bedrijven. Resultaat is dat het aantal bedrijven dat zich op een van de industrieterreinen heeft gevestigd groeit. Dit heeft een positief effect op het gebruik en de ontwikkeling van de havens.
N.V. NOM (Investerings- en Ontwikkelingsmaatschappij voor Noord-Nederland)
Innoveren - Door 'Innoveren' wordt de economische structuur van het noordelijke landsdeel (Drenthe, Fryslân en Groningen) voor de lange termijn versterkt door bij te dragen aan clusters van kansrijke bedrijvigheid waarmee het noordelijk landsdeel zich kan profileren;	groen	In 2024 zijn diverse activiteiten uitgevoerd met als doel de transities (naar duurzame circulaire economie, naar groenere chemie, naar slimmere systemen en een gezonder Noord-Nederland) in onze regio te versnellen. Een voorbeeld is het uitzetten van acute uitdagingen vanuit de industrie om te komen tot oplossingen, het zogenaamde 'challenge-based' innoveren. Er zijn dertien nieuwe innovatieprojecten gestart. Er hebben 22 startups deelgenomen aan het SRP (Startup Readiness Programma) en 21 bedrijven zijn succesvol begeleid in een IRP (Investor Readiness Programma) met een totale investeringsvraag van € 10 miljoen.
Internationaliseren - Internationaliseren betreft primair het aantrekken van (buitenlandse) ondernemingen naar de regio en het verankeren van deze ondernemingen in de regio. Daarnaast onderhoudt de NOM intensieve contacten met buitenlandse bedrijven in Noord-Nederland;	groen	In 2024 zijn circa vijftig nieuwe leads binnengekomen, zes nieuwe ondernemingen hebben zich in Noord-Nederland gevestigd, waarvan twee in de provincie Groningen. Daarnaast zijn 87 bedrijven geïnformeerd over exportmogelijkheden, zijn met 88 bedrijven investor-relationsgesprekken gevoerd en zijn tien bedrijven meegenomen op handelsmissie.
Investeren - verstrekken van risicodragend kapitaal (leningen, aandelenkapitaal) voor het bedrijfsleven ten behoeve van vestiging, groei en vernieuwing van ondernemingen.	groen	In 2024 zijn 201 leads binnengekomen inclusief lopende deals 2023. Hiervan bevinden zich ultimo 2024 29 in de onderzoeksfase en 21 in de contractfase en zijn 17 financieringen afgesloten. In totaal is € 19,5 miljoen uitgezet, is voor een bedrag van € 12,5 miljoen nieuw commitment aangegaan en is de Benaderde Marktwaarde (BMW) van de totale portefeuille (participaties en leningen) licht gestegen van € 78,4 miljoen (ultimo 2023) naar € 79,2 miljoen. Daarentegen is de BMW van de portefeuille participaties licht gedaald van € 64,2 miljoen naar € 63,0 miljoen. De portefeuille omvat 97 ondernemingen, waarvan 55 in onze provincie.
TopDutch - TopDutch zet Noord-Nederland op de kaart! Met een gezamenlijke branding campagne wil TopDutch het onderscheidende vermogen en de kracht van het Noorden onder de aandacht brengen. Doel: internationale partners aantrekken te investeren, samen te werken of zich te vestigen om waarde toe te voegen aan de sociaal-economische ontwikkeling van de regio. Noord-Nederland leidt belangrijke systeemtransities in industrieën, zoals groene energie en groene chemie, digitale innovatie en water-tech, gezond ouder worden en de toekomst van voedsel. Maar het kan altijd beter en het moet sneller. Daarvoor zijn nog meer getalenteerde mensen nodig, maar ook internationale investeerders en bedrijven. Daarbij gaat het niet om aantallen en grootte, maar om waarde. Ze moeten een aanvulling zijn. Of juist een missende schakel.	groen	Met de vernieuwde slogan 'TopDutch, Naturally Leading the Transition' speelt zij met haar campagnes in op de toenemende noodzaak tot verduurzaming, het thema circulariteit, het vormen van regionale clusters (ecosystemen), 'from volume to value' en vindt aansluiting plaats bij de ontwikkeling van de sectorteams binnen de NOM, die zich richten op de sterke ecosystemen in Noord-Nederland. De targetlanden zijn in het eerste kwartaal aangepast voor de sectoren en thema's rondom het 'Hello Tomorrow'-event in maart in Parijs. De nieuwe focus op 'deeptech-start-ups' is voor TopDutch noodzakelijk om aan te sluiten op de acquisitiestrategie 'from volume to value'. Sinds augustus 2024 voert TopDutch een doorlopende digitale campagne gericht op internationale bedrijven in Frankrijk, Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Japan en Zuid-Korea. In het laatste kwartaal 2024 werden via LinkedIn en GoogleAds ruim 70.000 gebruikers bereikt.
Investeringsfonds Groningen (IFG)
Als revolverend fonds deelnemen in andere fondsen voor het bedrijfsleven ten behoeve van vestiging, groei en vernieuwing van ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf in Groningen; de opbrengsten van de investeringen worden weer ingezet voor nieuwe aanvragen.	groen	De belangrijkste ontwikkeling in 2024 was de definitieve goedkeuring voor de subsidie voor het doelfonds Future Tech Ventures (FTV) en de officiële lancering in september tijdens het Startup Festival. Naast FTV is in nog vier nieuwe fondsen geïnvesteerd. Vier fondsen in portefeuille bevinden zich inmiddels in de desinvesteringsfase. Dat betekent dat zij de komende jaren voor geldstromen richting IFG zouden moeten gaan zorgen. Er ontstaat dan ruimte om gericht nieuwe fondsen aan de portfolio toe te voegen. Er ontstaat dan een balans tussen de fondsen in portefeuille op het gebied van inkomende en uitgaande kasstromen (continu vliegwiel).
Als Acquisitiefonds Groningen (onderdeel van IFG) rechtstreeks deelnemen in ondernemingen in het midden- en kleinbedrijf in Groningen en rechtstreeks risicodragend kapitaal verstrekken aan nieuw te vestigen kleine en middelgrote ondernemingen in Groningen.	groen	Rekening houdend met reserveringen voor de lopende pijplijn zijn alle middelen beschikbaar voor het Acquisitiefonds gecommitteerd.
IFG heeft de opdracht om financieel minimaal 90% revolverend te zijn en aan het eind van de looptijd van het fonds (31 december 2035) tenminste 480 structurele arbeidsplaatsen (fte's) te hebben gecreëerd.	groen	In totaal is nu door IFG (doelfondsen en directe investeringen) geïnvesteerd in 57 Groningse ondernemingen. En heeft dit geleid tot een maatschappelijk rendement van 522 fte aan directe werkgelegenheid.
Groningen Airport Eelde (GAE)
Bevorderen van het regionale acquisitieklimaat, economie en werkgelegenheid en logistieke infrastructuur door verbeterde (intercontinentale) connectiviteit; zowel vanuit Noord-Nederland als naar Noord-Nederland.	groen	Op 15 april 2024 is een samenwerkingsovereenkomst tussen GAE en Schiphol ondertekend. De samenwerking richt zich in eerste instantie op routeontwikkeling en de ontwikkeling van commercieel vastgoed op GAE. Op basis van de uitgangspunten uit de strategie heeft de luchthaven op 18 juli 2024 een aanvraag voor een nieuw luchthavenbesluit ingediend bij het ministerie van IenW (bevoegd gezag). De aanvraag en alle documenten behorend bij de aanvraag heeft GAE op haar website geplaatst.
Groninger GROEIfonds
Het Groninger GROEIfonds is een revolverend investeringsfonds en biedt (achtergestelde) leningen aan of neemt een aandeel in bedrijven die in Noord-Groningen gevestigd zijn, zich daar willen vestigen of plannen hebben met een aantoonbare economische impact in de regio.	groen	In 2024 hebben de aandeelhouders besloten tot: (1) verruiming van het werkingsgebied naar de gehele provincie; (2) instellen van een Raad van Commissarissen (RvC). In december heeft de selectiecommissie aan de aandeelhouders voorgesteld om vier leden te benoemen als lid van de RvC. Ultimo 2024 is in totaal voor € 31,7 miljoen gecommitteerd aan financieringen voor het Noord-Groningse mkb. Hiervan is daadwerkelijk € 31,1 miljoen gestort. In 2024 zijn 39 nieuwe 'opportunities' in behandeling genomen, waarvan 16 in de leadfase. Eind 2024 zijn aan 7 nieuwe bedrijven financieringen verstrekt.

5.2. Vrijetijdseconomie

Beleidsdoel Vrijetijdseconomie

Beleidsdoel Vrijetijdseconomie

Betere benutting van de toeristisch-recreatieve potentie door het aantrekken van meer bezoekers die langer blijven, waardoor de toeristische bestedingen toenemen.
Deze inkomsten dragen bij aan werkgelegenheid, nieuwe bedrijven en meer investeringen in het gebied. Ontwikkelingen die goed zijn voor de regio en haar inwoners en bijdragen aan de brede welvaart.

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren ¹⁾
Ontwikkeling aantal toeristische overnachtingen ten opzichte van het voorgaande jaar (bron: CBS)	Gron.: -1,8% NL: +18,4%	Gron.: +17,8% NL: +26,4%	Gron.: -6,5% NL: +7,3%	Gron.: +12,0% NL: +2,7% ³⁾	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL
Ontwikkeling aantal banen in de vrijetijdssector ten opzichte van het voorgaande jaar (bron: LISA)	Gron.: -6,5% NL: -3,6%	Gron.: +13,2% NL: +4,5%	Gron.: +6,0% NL: +3,3%	n.n.b.	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL
Ontwikkeling aantal bedrijven in de vrijetijdssector ten opzichte van het voorgaande jaar (bron: LISA)	Gron: +1,7% NL: +2,2%	Gron: +3,4% NL: +3,4%	Gron.: +4,5% NL: +4,2%	n.n.b.	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL	% Gr >= % NL
Ontwikkeling waarderingscijfer dat bezoekers aan Groningen aan Groningen als toeristische bestemming geven ten opzichte van de periode daarvoor (bron: Sweco toeristisch imago-onderzoek Groningen/ NPG Imagomonitor)	7,8			7,6 ²⁾	waar- derings- cijfer >= 2021

Deze (prestatie-)indicatoren zijn door Provinciale Staten vastgelegd in de strategische Visie Vrijetijdseconomie 2021-2030.
Het onderzoek waarmee wij het toeristisch imago van de provincie Groningen hebben onderzocht is veranderd ten opzichte van eerdere imago-onderzoeken. Het is onderdeel van de NPG imagomonitor 2024 en is kwalitatief aangescherpt. Hoewel de rapportcijfers uit soortgelijke onderzoeken komen, zijn deze niet één-op-één vergelijkbaar.
Gebaseerd op voorlopige cijfers 2024 van het CBS.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
VRIJETIJDSECONOMIE Vrijetijdseconomie
Vaststellen van het Uitvoeringsprogramma Vrijetijdseconomie 2024-2027, als onderdeel van de Visie Vrijetijdseconomie 2021-2030 (indien nog niet afgerond in 2023).	groen	Het Uitvoeringsprogramma Vrijetijdseconomie 2024-2027 'Gastvrij Groningen' is vastgesteld op 13 februari 2024 en ter informatie bij uw Staten geagendeerd. De uitvoering van het Uitvoeringsprogramma Vrijetijdseconomie 2024-2027 ligt op schema. Twee acties van het uitvoeringsprogramma in 2024 zijn vertraagd in verband met de planning van de betreffende uitvoeringsorganisaties. 'Activatie routegebruik door ondernemers' start in 2025 in plaats van 2024 en 'Groot onderhoud Langeafstandswandelpaden' zal plaatsvinden in 2025, 2026 en 2027 in plaats van 2024 en 2025. Dit heeft geen invloed op de uitvoering van het gehele programma. Via de derde tender van de regeling grote terugkerende evenementen hebben twaalf evenementen subsidie gekregen. De tender is goed gebruikt en overvraagd. De vrijetijdsmonitor is gelanceerd op De Staat van Groningen. Op vrijdag 6 september 2024 heeft de provincie Groningen in Ter Apel de 'Bijeenkomst vrijetijdseconomie' georganiseerd met en voor belanghebbenden uit de vrijetijdssector. We hebben cofinanciering gedaan voor een uitbreiding van het wandelknooppuntennetwerk in het Roegwoldgebied. Voor het eerst in jaren hebben we in de zomer van 2024 een provinciale zomercampagne laten maken door Marketing Groningen. Hierin werden eigen bewoners en bezoekers opgeroepen om onze provincie te (her)ontdekken, Deze campagne is tot stand gekomen in de samenwerking met meerdere beleidsvelden.
Ondersteuning Bevrijdingsfestival:
Op 5 mei vieren we dat we in Nederland in vrijheid leven. Wij zetten in op een gratis toegankelijk Bevrijdingsfestival Groningen met een aanvullende provinciale bijdrage. Gezien de weersafhankelijkheid van de festivals is het landelijke noodfonds, dat de Tweede Kamer voornemens is op te richten, ook belangrijk voor het behoud van een gratis toegankelijk Bevrijdingsfestival Groningen.	groen	Wij hebben € 114.775 subsidie verleend aan de Stichting Vier 5 mei voor het Bevrijdingsfestival Groningen 2024. Dit is een verhoging van € 100.000 van de subsidie hetgeenis opgenomen in het hoofdlijnenakkoord 'Veur Mekoar' 2024-2027.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
N.v.t.

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
N.v.t.

5.3. (Inter)nationale lobby en samenwerking

Beleidsdoel Internationalisering

Beleidsdoel Internationalisering

Versterken van het internationaal-economisch profiel en internationale kennisuitwisseling

Indicatoren
	Realisatiewaarden				Streefwaarden
Omschrijving	2021	2022	2023	2024	2024	2025	2026	2027
Verplichte indicatoren (BBV)
N.v.t.
Eigen indicatoren
Aantal deelnemende mkb-bedrijven aan grensoverschrijdende innovatieve trajecten ¹⁾	101	4	5	3	60	n.n.b.	n.n.b.	n.n.b.
Omvang Europese en nationale subsidies ²⁾	€ 23 mln.	€ 9 mln.	€ 93 mln.	€ 92 mln.	€ 60 mln.	€ 50 mln.	€ 45 mln.	€ 40 mln.

Betreft mkb-deelname in de nieuwe Interreg A-programmaperiode (2021-2027). Realisatiewaarde 2021 heeft betrekking op de oude Interreg (VA)-programmaperiode. Het programma Interreg VI A is sinds het eerste kwartaal van 2022 operationeel. Realisatiewaarde is vanaf 2022 inclusief mkb-deelname in het vaste consortium van projecten en exclusief mkb-participatie in open of deels open projectdelen. Dit verklaart de onderschrijding van de realisatie ten opzichte van de streefwaarde. N.B. De realisatiewaarden van 2022 en 2023 zoals opgenomen in de Najaarsmonitor 2024 (resp. 2 en 6) zijn gecorrigeerd. Het monitoringsysteem van Interreg A bevatte een fout waardoor partners binnen open delen die volgens de verordening reguliere partners zijn niet werden geregistreerd.
Betreft met ingang van 2023 ca. € 40 miljoen JTF per jaar.

Prioriteiten

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
Internationalisering: Het aangaan en waar nodig versterken van de internationale samenwerking en netwerken om de doelstellingen uit het beleidsprogramma Internationalisering te realiseren
Resultaat 2024		Resultaat 2024
Presentatie geactualiseerd beleidskader Internationalisering	oranje	In juni vonden de Europese Verkiezingen plaats. In december 2024 is de nieuwe Europese Commissie geïnstalleerd met een nieuwe koers en prioriteiten. Deze verandering in de Europese agenda maakt ook dat we onze inzet opnieuw moeten verhouden tot deze Europese agenda. De actualisering van het beleidskader Internationalisering is in de planning aangepast aan de Europese beleidscyclus en zal in het voorjaar van 2025 verschijnen.De provincie Groningen is consequent blijven investeren in haar internationale contacten en netwerken, in het bijzonder met Noord- Duitsland en in Noordzeeverband. Zie onderstaande prestaties.
Public affairs (inclusief lobby): Het actief onderhouden en aangaan van externe relaties in het kader van de dynamische lobby-agenda (zie ook programma 7) als ook het Beleidsprogramma Internationalisering en het bezoeken en organiseren van relevante (digitale) netwerkevents.	groen
Resultaat 2024		Resultaat 2024
Actief onderhouden en aangaan van (inter)nationale en externe contacten en PA-uitingen in het kader van het hoofdlijnenakkoord.		Er is een uitvoeringsnotitie Strategisch Relatiemanagement opgesteld. In dat kader is onder andere gestart met de inrichting van een CRM-systeem en het doen van een netwerkanalyse op diverse lobbythema's. In 2024 hebben ca. 70 (internationale) evenementen op de agenda gestaan waaronder DelfSail, Eurosonic/Noorderslag (ESNS), Waddendiner, Noord in Nieuwspoort, Noorderzondiner en de European Week of Regions and Cities. Wij hebben meerdere Kamerleden en lobbyisten ontvangen in de provincie voor een rondleiding langs actuele thema's. Dit ook tegen de achtergrond van een nieuwe Tweede Kamer en kabinet. Statenleden hebben een tweedaags bezoek gebracht aan de departementen EZ en BZK met daarnaast een bezoek aan Nieuwspoort en het IPO.
Professionalisering lobby
Lobbyen op Nederlandse, Duitse en Europese schaal op basis van inhoudelijke agenda’s die onderling zijn afgestemd en met focus op de opgaven van Groningen en Noord-Nederland, zoals overeengekomen met onze partners en vastgelegd in het hoofdlijnenakkoord.	groen	Vanuit de inhoudelijke opgaven van de provincie Groningen dan wel Noord-Nederland wordt voortdurend nagedacht hoe de lobby’s worden ingericht naar Den Haag (Tweede en Eerste Kamer), Brussel of Duitsland. Voorbeelden hiervan zijn aanname Spreidingswet in de Eerste Kamer, realiseren van meer financiering van knooppunt Meppel op het spoor op bestaande verbinding naar en van Groningen, het definitief stopzetten van de gaswinning en de lobby op het Deltaplan. We hebben de voltallige fractie van NSC op bezoek gehad voor een complete dag in Groningen om te laten zien waaraan we werken: schade, herstel en versterking het kader van stopzetting gaswinning,Deltaplan Noordelijk Nederland, wind op zee en waterstofambities, uitdagingen in het landelijk gebied en de ruimte puzzels die gelegd moeten gaan worden; Door een trainee is gewerkt aan een systeem voor het meer gestructureerd opzetten van een dynamische, strategische lobby-agenda.

Regulier

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
Stimuleren van Europese (samenwerkings)projecten passend bij de prioritaire thema's uit de Agenda Internationaal.	groen	Europese samenwerkingsprojecten zijn in uitvoering op de verschillende thema's uit de agenda Internationaal, denk aan klimaat, economie/innovatie, mobiliteit, energie en circulaire economie. Deze projecten worden gefinancierd vanuit verschillende programma's zoals de Connecting Europe Facility, EFRO, Interreg A, B en C, het Just Transition Fund en HORIZON Europe.
Uitvoering van Europese Programma's (JTF, Interreg, EFRO);	groen	De uitvoering loopt (voor) op schema. In 2024 is € 92 miljoen subsidie toegekend aan Groningse projecten en projectpartners.
Uitvoeren van programma's gericht op internationalisering (van het mkb) via onder andere Europese Programma's als Interreg A, EFRO;	groen	Het Interreg is een specifiek, grensoverschrijdend programma. Binnen Interreg A Duitsland-Nederland zijn in 2024 24 projecten beschikt langs de gehele Nederlands-Duitse grensregio. Aan acht daarvan wordt deelgenomen door Groningse partijen als subsidieontvanger. Dit zijn in totaal dertien partijen, waarvan drie mkb’ers. De projecten zijn Ferry Go!, NanoDetect, BiCoNet, Paludi & Bouw, ReFarm, Redbad, WaddenVisie en New Roots. Op een totaal van € 7 miljoen aan investeringen ontvangen deze partijen in totaal € 4,2 miljoen aan subsidie vanuit het programma. Hiervoor is door de provincie € 660.000 aan cofinanciering ter beschikking gesteld. Er is sprake van een gezonde financiële hefboom in 2024: elke euro cofinanciering levert gemiddeld € 5,40 aan Europese middelen op en € 9,60 aan totale investeringen in de Groningse economie.
Uitbouwen van samenwerking op alle niveaus op het gebied van energie (waterstofeconomie, wind op zee) en mobiliteit (Wunderline) met Noordwest-Duitsland waarbij samengewerkt wordt met de andere noordelijke provincies en/of de gemeente Groningen;	groen	In februari heeft een Grenslandreis plaatsgevonden met deelnemers van de Stuurgroep GROS (Grensoverschrijdende Samenwerking). Thema's waren energie, mobiliteit, circulaire economie en human capital. Er is subsidie gegeven aan de Hydrogen Cross-Border Conference in Aurich in februari. Bestuurlijk is ook deelgenomen aan het programma. Er is subsidie gegeven aan de Hydrogen Cross-Border Conference in Aurich in februari. Bestuurlijk is ook deelgenomen aan het programma. In april was er de jaarlijkse 4+1-bijeenkomst met Minister-President Weil van Nedersaksen. De gezamenlijke steun voor grensoverschrijdende energie- en mobiliteitsprojecten zoals Wundeline/Lelylijn, incl. gezamenlijke lobby richting Den Haag/Brussel voor financiële middelen, werden opnieuw bevestigd. In september was het traditionele ‘Bremer Tabakcollegium’ te gast in het provinciehuis. Thema was energieleveringszekerheid. Er is verder gewerkt aan de realisatie van bouwstap 1 van de Wunderline (onder andere de Friesenbrücke). De realisatie van energieprojecten in het Meppener traktaatgebied heeft opnieuw aandacht gekregen en er lopen actueel gesprekken tussen Den Haag en Berlijn. Groningen heeft zich ingezet voor het doorlaten gaan van voor Groningen belangrijke projecten en de visie 2.0 op het Traktaatgebied met het Rijk gedeeld.
Uitvoering geven aan de intentieverklaring Waterstof ten behoeve van de op te zetten crossborder Hydrogen Valley (grensoverschrijdende waterstofregio) die tussen Noord-Nederland en Nedersaksen in 2022 is ondertekend;	groen	Er is onder andere financiële steun gegeven en deelgenomen aan de Hydrogen Cross-Border Conference in Aurich in februari (zie hierboven). In maart was CdK Paas bij de opening van de ‘Zukunftsleitung’ in Jemgum, een H2-ready aardgasleiding die vanaf 2028 ook een rol kan spelen in het grensoverschrijdende transport van waterstof.
Uitvoeren van de samenwerkingsagenda’s met Nedersaksen en trekken, waar mogelijk, samen met Nedersaksen en de regio op in Brussel op het gebied van Europese regionale samenwerking;	groen	De contacten met Niedersachsen worden intensief onderhouden. Tijdens de European Week of Regions and Cities (EWRC) in Brussel is er weer een gezamenlijk evenement georganiseerd.
Organiseren van relatie- en netwerkbijeenkomsten en ontmoeten partners in Nederland, Duitsland en Europa: onder andere de externe nieuwjaarsreceptie, werkbezoeken van het college, werkbezoeken van Kamerleden en Europarlementariërs en de European Week of Regions and Cities (EWRC) in Brussel.	groen	Zie vorige prestatie hierboven. Er is bestuurlijk ingezet op deelname onder andere in het Europees Comité van de Regio's, het Huis van de Nederlandse Provincies en de North Sea Commission. Er waren meerdere ambassadeurs op bezoek, onder andere uit Duitsland, Tsjechië, Slowakije en er waren kennismakingsgesprekken met de nieuwe Nederlandse ambassadeur in Duitsland en in Noorwegen. Samen met de gemeente Groningen is geïnvesteerd in de Noordzee-samenwerking, bijvoorbeeld door organisatie van GroningenSail met internationaal Energienetwerk en rondom ‘Wind Meets Gas’. In oktober werd deelgenomen aan de Europese Week van de Regio's en Steden met een veelheid aan netwerkevents en Europese contacten.

Bijdrage Verbonden partij aan beleidsdoel

Prestatie	Voort-gang	Toelichting
N.v.t.