2024 in vogelvlucht

Wat waren beleidsmatig gezien de belangrijkste resultaten en ontwikkelingen het afgelopen jaar? Hieronder staat in het kort, per programma, een samenvatting. Uitgebreidere informatie vindt u in de programmaverantwoording bij de betreffende programma's.

Ruimte en water

Ruimte

• In 2024 is gewerkt aan de totstandkoming van het ruimtelijk voorstel en het conceptontwerp van de omgevingsvisie, waarbij intensief is samengewerkt en afgestemd met de Groninger gemeenten, de waterschappen en het waterbedrijf. Nationaal komen de ruimteclaims bij elkaar in de nota ruimte. In de voorbereiding hierop heeft de provincie in februari op 8 februari 2024 haar ruimtelijk voorstel Dit is Groningen, waardevol Groningen overhandigd aan minister De Jonge. Provinciaal is vooral de omgevingsvisie belangrijk. Het conceptontwerp van de omgevingsvisie is inmiddels (maart 2025) aangeboden aan Provinciale Staten. In zowel het ruimtelijk voorstel als in het conceptontwerp van de omgevingsvisie staan ruimtelijke kwaliteit en brede welvaart centraal.
• De gebiedsontwikkeling Oostpolder voorziet in de ontwikkeling van een bedrijventerrein gericht op onder andere waterstof, batterijen, windenergie en nieuwe, innovatieve sectoren. Om deze ontwikkeling mogelijk te maken is een Provinciaal Inpassingsplan in procedure gebracht. Zodra het advies van de commissie m.e.r. is ontvangen kan het Provinciaal Inpassingsplan in 2025 voorgelegd worden aan Provinciale Staten ter besluitvorming.
• In het najaar van 2024 zijn wij gestart met het opstellen van een beleidsprogramma Ruimtelijke kwaliteit en Landschap en de uitvoeringsagenda Mooi Groningen. Dit met als doel om op tactisch en uitvoerend niveau uitwerking te geven aan de onderdelen uit de Omgevingsvisie die betrekking hebben op Ruimtelijke kwaliteit en Landschap.

Water en klimaatadaptatie

• In 2024 hebben we het Regionaal Water Programma (RWP) Programma Water 2024 vastgesteld. Dit is een verplicht instrument uit de Omgevingswet, waarin we beschrijven op welke wijze we, met de betreffende stakeholders, de komende jaren de wateropgaven invullen en (laten) uitvoeren.

• Klimaatadaptatie en Water en Bodem Sturend zijn als belangrijke ingrediënten meegenomen in het concept Ontwerp Omgevingsvisie, de uitwerking van de NOVEX (Nationale OmgevingsVisie EXecutiekracht) en de gebiedsplannen vanuit het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG).

Milieu en energie

Milieu

• Eind 2023 is de wens uitgesproken door college en directie voor een brede integrale analyse van de zoutwinning in onze provincie (Nobian en Nedmag). Deze analyse is in de eerste helft van 2024 uitgevoerd. In het betreffende rapport zit een compleet overzicht van de zoutwinning in de provincie inclusief de effecten van zoutwinning op de economie, milieu en inwoners. Dit rapport is als basis gebruikt voor een expertmeeting voor de Statenleden in september 2024.

• Om de kwaliteit van de fijnstofmetingen in de provincie Groningen te verbeteren is in 2024 gestart met het oprichten van een meetstation om fijnstofmetingen te verrichten in het gebied onder Oosterhorn.

Gaswinning

• Op 19 april 2024 is het Groningenveld definitief gesloten. Hiermee is een definitief einde gekomen aan een lange periode van gaswinning. Dit is een belangrijke mijlpaal voor Groningen. Het betekent dat de oorzaak van veel ellende is gestopt, maar de gevolgen ervan zijn nog niet voorbij.
• In april 2023 is de kabinetsreactie op de parlementaire enqête aardgaswinning Groningen 'Nij Begun' gepresenteerd, die wordt uitgewerkt door het Rijk in samenwerking met de regio. Dit gebeurt langs vier agenda's: (1) Herstel, (2) Isolatie, (3) Sociaal en (4) Economisch. De provincie heeft in 2024 als onderdeel van de regio bijgedragen aan de uitwerking van deze agenda's. Ook heeft de provincie een rol gespeeld in de regionale coördinatie van agenda-overstijgende werkzaamheden rond Nij Begun.
• We hebben ons in 2024 samen met de regio ingezet om zowel voor schade als voor versterking tot betere afhandeling te komen. We hebben gesprekken met Instituut Mijnbouwschade Groningen gevoerd en hebben de gemeenten in hun gesprekken met Nationaal Coördinator Groningen ondersteund. Samen is overleg met de staatssecretaris gevoerd over verbeteringen die nodig zijn om tot een snelle, rechtvaardige afhandeling van schade en versterking te komen. Dit zal eind eerste kwartaal of begin tweede kwartaal van 2025 leiden tot een gezamenlijk gedragen en ondertekende agenda voor Herstel van Groningen, waaruit blijkt hoe deze agenda bewoners helpt.

Energie

• Op 16 juli 2024 hebben wij een nieuw uitvoeringsprogramma vastgesteld. In afwachting van de Omgevingsvisie en het Programma Energie zijn in dit uitvoeringsprogramma zijn geen nieuwe beleidskeuzes gemaakt. Er staan enkel activiteiten en inzet in beschreven die onontkoombaar, onmisbaar, onvermijdelijk en onomstreden zijn. In de opmaat naar het voorgenoemde Programma Energie hebben we in 2024 een zogenaamd bouwstenendocument opgeleverd.

• In 2024 hebben we onder leiding van het ministerie van EZK verder gewerkt aan routes voor de aanlanding van minimaal 4,7 gigawatt wind op zee op de Eemshaven. Door in te zetten op de tunnelvariant wil de provincie zorgen voor een duurzame, toekomstbestendige energie-infrastructuur.

• Groningen kampt met een tekort aan transportcapaciteit voor elektriciteit, net als grote delen van de rest van Nederland. We hebben daarom juni 2024 een Uitvoeringsprogramma Provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat vastgesteld behorend bij het pMIEK 1.0, en gewerkt aan het pMIEK 2.0. Deze programmatische aanpak moet er uiteindelijk toe leiden dat onze industrie en andere economische sectoren ook in de toekomst van voldoende (duurzame) energie kunnen worden voorzien. 

Platteland en natuur

Natuur en landschap

• In Groningen hebben wij provincie dekkende gebiedsprocessen doorlopen en het resultaat verzameld in het Gebiedsplan Toekomst Landelijk Gebied .
• Ook is gewerkt aan een landelijke uitwerking Agenda Natuurinclusief. De Agenda Natuurinclusief is onderdeel van het Programma Natuur uit de Structurele aanpak stikstof, dat zich richt op herstel en versterking van de Nederlandse natuur. De Agenda Natuurinclusief richt zich op het natuurherstel en -versterking buiten de natuurgebieden.

Landbouw

• In 2024 hebben wij met de Uitvoeringsagenda Landbouw Groningen 2024 een bijdrage geleverd aan het stimuleren van een landbouwsysteem in Groningen, dat op een schone en efficiënte wijze hoogwaardig voedsel en groene grondstoffen produceert. Dit met een goed verdienmodel voor de boer én met een positieve bijdrage aan maatschappelijk gewenste ontwikkelingen.
• Ook is in 2024 de basis gelegd voor een nieuw Beleidsprogramma Landbouw voor de periode 2025-2029. Landbouw is één van de zes opgaven in de Economische Visie 2035 die in het afgelopen jaar is vastgesteld door uw Staten.

Bereikbaarheid

Publieke mobiliteit

• In 2024 hebben weer meer reizigers gebruik gemaakt van trein en bus, al zitten we nog niet op het niveau van voor corona.
• Onder de noemer van het Deltaplan voor Noordelijk Nederland zijn de onderzoeken naar de Lelylijn, Nedersaksenlijn en het Bestaand Spoor afgerond en aangeboden in het BO MIRT van november 2024. Zowel in het Noorden als bij het Rijk zijn de onderzoeksresultaten omarmd; de onderzoeken laten zien dat investeringen in het spoor een toegevoegde waarde hebben ten aanzien van de Brede Welvaart in de noordelijke regio en tevens ook voor het hele land.

• Helaas staat het project Veendam-Stadskanaal ook in de wachtstand omdat die als onderdeel van de Nedersaksenlijn wordt gezien. De projecten Wunderline en Spoorzone Groningen lopen wel op koers.

Actieve mobiliteit

• We hebben in 2024 verder gewerkt aan de ingezette activiteiten en projecten uit het Uitvoeringsprogramma Fiets 2020-2023 en hebben ook een nieuw Werkplan Fiets 2024-2027 opgesteld.
• Ook hebben we in 2024, als eerste provincie in Nederland, de Loopagenda 'Samen Stappen Zetten' , vastgesteld en zijn we bezig geweest met uitvoering van de eerste projecten uit deze agenda.

Goederenvervoer en logistiek

• Om logistiek te versterken en te verduurzamen hebben we in 2024 een logistieke netwerkkaart en een dashboard ontwikkeld. Wij hebben een platform logistiek Groningen opgezet en hebben onszelf aangesloten bij verschillende regionale en landelijke platforms.
• We hebben onderzoeken gedaan voor twee 'modal shift'-pilots (de verschuiving van vervoer over de weg naar vervoer over water), namelijk bij Cosun Beet en een Clean Energy Hub bij de N33.
• De logistiek kwartiermaker heeft een ontwikkelagenda logistiek en goederenvervoer opgesteld en aan de hand hiervan hebben we onder andere gewerkt aan een samenwerkingsovereenkomst en een werkplan voor de goederenvervoer-corridor Noordoost-Nederland.

Infrastructuur

• De werkzaamheden voor Aanpak Ring Zuid zijn grotendeels uitgevoerd en de Ring Zuid is op 2 september 2024 in gebruik genomen. Ook hebben we diverse infrastructurele projecten voorbereid, uitgevoerd en afgerond zoals de doorfietsroutes en overige fietsverbindingen, Knijpsbrug en de Rondweg Bedum.
• De programmatische aanpak infrastructuur hebben wij verder uitgebouwd. De Nota Infrastructurele Kapitaalgoederen (NIKG) 2025-2028 die eind 2024 door uw Staten is vastgesteld is hier een integraal onderdeel van.

Slimme en groene mobiliteit

• Voor het verduurzamen van de bussen zijn bijna alle HVO-bussen vervangen door zero-emissiebussen. De aanbesteding voor de aanschaf van vier waterstoftreinen heeft in 2023 niet geleid tot een aanbod van één van de treinfabrikanten en we verkennen nu de verschillende mogelijkheden om toe te werken naar zero-emissietreinen. Daarmee is ook de voorbereiding voor de inzet van een volledige zero-emissie treinenvloot in de komende treinconcessie gestart.

Economie

Economie en arbeidsmarkt

• De Economische Visie 2035 is op 17 juli 2024 door uw Staten vastgesteld. Daarmee is een stip op de horizon gezet om de brede welvaart te vergroten.

Vrijetijdseconomie

• In 2024 zijn we van start gegaan met ons tweede uitvoeringsprogramma 2024-2027 'Groeiend Gastvrij' dat op 13 februari 2024 is vastgesteld.
• Met een hogere subsidie en risicoafdekking hebben gemeente en provincie Groningen ervoor gezorgd dat het Bevrijdingsfestival 2025 toch door kan gaan.
• Verder hebben we in 2024 een uitbreiding van het wandelknooppuntennetwerk mede mogelijk gemaakt met meer onverharde kilometers en hebben we de Vrijetijdsmonitor gelanceerd op De Staat van Groningen.
• Daarnaast organiseerden we de bijeenkomst Vrijetijdseconomie waar de gemeenten, het onderwijsveld en allerlei stakeholders uit de vrijetijdssector samenkwamen. Tijdens de bijeenkomst was de officiële start van Baanbreker Vrijetijdseconomie , waar vanuit de provincie veel inzet op wordt gepleegd.

(Inter)nationale lobby en samenwerking

• In 2024 heeft de provincie Groningen de status van Regional Innovation Valley gekregen van de Europese Commissie en een toekenning van een Horizon Europe -aanvraag voor het opzetten van een Europese Circulaire Innovatie Valley als onderdeel van een Europees consortium.

Cultuur en maatschappij

Cultuur

• Het jaar 2024 stond in het teken van de ontwikkeling van het Uitvoeringsprogramma Cultuur 2025-2028 'Cultuur is de basis!' dat op 19 november door het college van Gedeputeerde Staten is vastgesteld.

• Momenteel voldoen we niet aan de wettelijke taak voor het zorgvuldig bewaren van de archeologische collectie van onze provincie. Om te voldoen aan onze wettelijke taak voor het zorgvuldig bewaren van de archeologische collectie van onze provincie, is er in 2024 een Masterplan Noordelijk Archeologisch Depot Nuis gemaakt. Hierin hebben naast de juiste bewaarcondities ook duurzaamheidseisen voor het vastgoed een plaats gekregen.

Erfgoed, Ruimtelijke kwaliteit en Landschap (ERL)

• Ten aanzien van het onderdeel erfgoed hebben we in 2024 gewerkt aan het lopende Erfgoedprogramma (NPG-deel) en zijn we aan de slag gegaan met de uitrol van succesnummers uit het Erfgoedprogramma naar de rest van de provincie. Het Erfgoedloket Groningen en de subsidieregelingen voor onderhoud en restauratie van erfgoedpanden zijn verruimd naar de gehele provincie.

Maatschappij en versterking Leefbaarheid

• In 2024 is gewerkt aan de doelstellingen uit het Uitvoeringsprogramma Leefbaarheid 2024 . Het uitvoeringsprogramma kende drie programmalijnen, te weten Sociaal Groningen, Gezond Groningen en Goed wonen in Groningen. Het verbeteren van Brede Welvaart vormt voor deze drie programmalijnen de rode draad.
• Parallel aan het uitvoeren van het uitvoeringsprogramma is in 2024 hard gewerkt aan de eerste provinciale leefbaarheidsvisie. Op 18 december 2024 hebben uw Staten deze Leefbaarheidsvisie 2024-2035 unaniem vastgesteld.

Wonen en Regio Groningen-Assen (RGA)

• Het NOVEX-RGA traject is gericht op het maken van (financiële) afspraken met het Rijk om de ontwikkeling van woningbouwlocaties te versnellen. In 2024 is de samenwerking in de RGA geëvalueerd, dit gebeurt elke vier jaar. Eind 2024 is begonnen met de actualisatie van de samenwerking. Dit resulteert in nieuwe Toekomstagenda die ter vaststelling aan de Staten wordt voorgelegd.

Openbaar Bestuur

Samenwerking en toezicht

• In samenwerking met de gemeenten en twee waterschappen is gewerkt aan een actueel, voor elke organisatie eigen maatwerktoezichtsplan, dat geldig is voor een jaar. Wij hebben eind februari 2024 gevraagd aan prof. dr. T. (Thomas) Schillemans van Universiteit Utrecht te onderzoeken hoe de Groninger maatwerkaanpak door betrokkenen wordt ervaren. De uitkomsten van dit onderzoek worden meegenomen in de actualisering van het IBT-beleid.
• In 2024 is de basis gelegd voor de uitgangspunten en ambities als het gaat om de aanpak van ondermijning en weerbaar bestuur met vaststelling van de Kadernota Beleidsontwikkeling aanpak ondermijning en weerbare provincie Groningen 2024-2028 door Provinciale Staten.